VÄINÖN VÄRINÄ - NAJWIĘKSZE TRZĘSIENE ZIEMI W HISTORII FINLANDII
Czy wiesz, że największe trzęsienie ziemi w historii Finlandii miało miejsce w pobliżu jeziora Lappajärvi?
Ziemia zatrzęsła się w sobotnią noc 17 lutego 1979 r. o godz. 7.31. Wydarzenie to otrzymało kamień pamiątkowy w 1992 r., znajdujący się teraz w Alajärvi na dziedzińcu Luoma-aho nuorisoseuratalo. Trzęsienie ziemi nazwano Trzęsieniem Väinö, w dzień imienin Väinö.
Wskazówka! Zabierz ze sobą znajomego i przeczytajcie razem historię wydarzenia na kamieniu pamiątkowym (link do mapy na końcu).
Trzęsienie ziemi wyniosło 3,8 stopni w skali Richtera, a jego skutki były odczuwalne w promieniu około 100 kilometrów.
Trzęsieniu ziemi spowodowało niewielkie uszkodzenia zabudowań. Niecałe dziesięć minut później nastąpiło kolejne trzęsienie ziemi, które również było dość silne jak na fińskie warunki, bo 2,6 stopni w skali Richtera. Było ono odczuwalne w promieniu około 70 kilometrów.
Według geologa Teemu Öhmana: „Finlandia jest bardzo stabilnym geologicznie i sejsmicznie obszarem. Trzęsienia ziemi są tutaj bardzo słabe w porównaniu do innych miejsc na świecie. Mimo to rocznie występuje tu około 15-30 trzęsień ziemi. Większość z nich można wykryć tylko za pomocą urządzeń pomiarowych. Dla człowieka są one niewyczuwalne. Głównymi przyczynami trzęsień ziemi w Finlandii jest ruch płyt kontynentalnych: euroazjatyckiej i północnoamerykańskiej kilka centymetrów rocznie”.
Na podstawie wstępnej analizy założono, że centrum głównego trzęsienia ziemi znajdowało się właśnie na miejscu dzisiejszego kamienia pamiątkowego na głębokości około 15 km, a kolejny wstrząs trzy kilometry na południowy wschód. Jednak w 1986 r. pomiary przeanalizowano bardziej szczegółowo. Na podstawie tych badań punkty trzęsień ziemi zlokalizowano po stronie Pokela i Katajalahti. Ostatnie badanie tego trzęsienia ziemi pochodzi z 2002 r. Na jego podstawie trzęsienie ziemi wystąpiło na głębokości 10 i 9 kilometrów między Lakaniemi i Pyhälahti w Vimpeli. Pomimo tego, że nie da się podać dokładnej pozycji, można śmiało stwierdzić, że trzęsienie ziemi Väinön Värinä wystąpiło w regionie granicznym pomiędzy Vimpeli a Alajärvi.
Szczególnie interesujący jest fakt, że Väinön Värinä wystąpiło wewnątrz krawędzi krateru, w tak zwanej strefie tarasowej. Po raz pierwszy wspomniano o tym dopiero w 2003 r. w pracy Andreasa Abelsa. Strefy tarasu na wewnętrznych krawędziach kraterów uderzeniowych są obszarami, w których powrót skały macierzystej do równowagi zajmuje dużo czasu. Z drugiej strony okres 76 milionów lat (wiek Lappajärvi) jest bardzo krótki w porównaniu do historii geologicznej Finlandii, która wynosi 3 000 milionów lat. Uderzenie meteorytu podczas narodzin jeziora Lappajärvi utworzyło pięcio kilometrowy dół, a silne pęknięcia spowodowane uderzeniem można zauważyć aż na głębokości co najmniej dziesięciu kilometrów. Wydaje się zatem prawdopodobne, że podstawową przyczyną Väinön Värinä jest ruch bloków skalnych na krawędzi krateru, gdyż nadal dążą one do osiągnięcia swojego poprzedniego stanu.
Oprócz tego trzęsienia ziemi, siedem innych miało miejsce w kraterze Lappajärvi lub bezpośrednio przy nim, z których dwa miały miejsce latem 2017 r. Dodatkowo odnotowano jeszcze dwa trzęsienia wewnątrz krawędzi krateru od 1970 r. To nie przypadek: zderzenie asteroidy 78 milionów lat temu nadal ma wpływ na podłoże jeziora Lappajärvi i jego okolic. Jest całkowicie możliwe, że podobne trzęsienie ziemi, powtórzy się w tym obszarze za jakiś czas.
Kraatterijärven Georeitti, miejsce 14
Kamień pamiątkowy: Google Maps
